استقرار باغهای ایرانی
قرار گیری در اقلیم گرم و خشک همواره موجب اهمیت ساخت باغ هایی بوده که همچون بهشت های زمینی باعث آسایش و آرامش مردمان این خطه شده است . بنابراین یکی از مهمترین عناصر معماری و شهر سازی ایران را می توان باغ های آن دانست که با تنوع جهت استفاده اقشار مختلف و در طول سالیان طولانی بدست معماران چیره دست این مرز و بوم ساخته شده و بعنوان یکی از بارزترین یادگارهای ایرانی همیشه مورد توجه و نظر معماران و باستان شناسان بوده است . در میان کویر ایران باغهایی وجود دارند که از نقطه نظر هنر و معماری نمونه هایی با ارزش تلقی شده و باعث ترویج هنر باغسازی ایرانی در دیگر سرزمین ها و بخصوص سرزمین های اسلامی شده اند .
بیشترین نمونه های اینگونه باغها که می توانند بعنوان الگو در خدمت شناخت کالبد معماری آنها قرار گیرند از زمان صفویان تا کنون باقی مانده و الباقی در طول زمان تخریب شده اند. از دیر باز باغهای ایران را می توان از جهت مکان استقرار به دو گروه برون شهری و درون شهری تقسیم نمود . این تقسیمات از نقطه نظر کارکرد به زیرگروه هایی تقسیم می گردند که هر کدام دارای ویژگی های خاص خود می باشند . اکثر باغهای برون شهری مورد استفاده طبقه ای خاص بوده و جهت تفریح و تفرج استفاده می شده است . به همین جهت اغلب این باغها به باغ های تابستانی نامگذاری می شوند .
اما استقرار این باغ ها در شهر و در حاشیه شهر با توجه به دیگر خصوصیات دارای کاربری جدید و مقیاس متفاوت خواهد بود . مطالعه الگوی مختلف این باغ ها در طول تاریخ با توجه به محل قرار گیری آنها ویژگیهای متنوعی را باعث شده که در این مقاله ضمن مطالعه در متون تاریخی سعی در شناخت سیر تحول هنر باغسازی از این نقطه نظر خواهد بود
باغهای ثبت شده در فهرست آثار ملی
باغ و عمارت فتح‌آباد – استان آذربایجان شرقی – شهر تبریز
باغ و عمارت امیر – استان آذربایجان شرقی – شهر تبریز
انگورستان ملک – استان اصفهان – شهر اصفهان
چهارباغ عباسی – استان اصفهان – شهر اصفهان
باغ فین و مجموعه بناهای آن -استان اصفهان – شهر کاشان
باغ و سفارت ایتالیا (فرمانیه) – استان تهران – شهر تهران
باغ نگارستان (دانشکده علوم اجتماعی) – استان تهران – شهر تهران
باغ و سفارت انگلیس – استان تهران – شهر تهران
باغ و عمارت عین الدوله – استان تهران – شهر تهران
باغ و گورستان ظهیرالدوله – استان تهران – شهرستان شمیرانات
باغ و عمارت خیابان صفا – استان تهران – شهر تهران
باغ مستوفی الممالک و بناهای موجود در آن – استان تهران – شهر تهران
باغ و کوشک ناصریه – استان تهران – شهرستان پاکدشت
بوستان شفق – استان تهران – شهر تهران
محل جامعه معلولین ایران – استان تهران – شهر تهران
اطاق آئینه شهر کرد – استان چهار محال – شهرستان شهر کرد
باغ و مقبره حسام الدوله – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ رحیم آباد (باغ و عمارت و ملحقات) – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ شوکت آباد و مستحدثات آن – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ بهلگرد – – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ و کوشک امیرآباد – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ نشاط (تقی آباد) – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ اسکویی – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ سرای مند – استان خراسان – شهرستان بیرجند
باغ خالصه بمپور – استان سیستان – شهرستان ایرانشهر
باغ نوابی (شیخی) – استان فارس – شهر شبراز
باغ نو و عمارت آن – استان فارس – شهر شبراز
باغ مینو و محوطه آن – استان فارس – شهر شبراز
باغ نارنجی – استان فارس – شهرستان فیروزآباد
باغ نشاط – استان فارس – شهرستان لارستان
باغ دلگشا – استان فارس – شهر شبراز
باغ تخت – استان فارس – شهر شبراز
باغ و عمارت هفت تن – استان فارس – شهر شبراز
باغ منشی باشی و ساختمان قدیمی – استان فارس – شهر شبراز
باغ عفیف آباد – استان فارس – شهر شبراز
باغ جهان نما – استان فارس – شهر شبراز
باغ ارم – استان فارس – شهر شبراز
باغ سپهدار – استان قزوین – شهر قزوین
بنای موزه یادبود سوم اسفند – استان قزوین – شهر قزوین
باغ خانه محمد اسماعیل خان نوری – استان کرمان – شهر کرمان
باغ شماره ۲ کرمان – استان کرمان – شهر کرمان
باغ شماره ۳ کرمان(باغ مدعی العموم) – استان کرمان – شهر کرمان
باغ و عمارت شاهزاده اهان – استان کرمان – شهر کرمان
موزه رضا شاه (باغ هرندی) – استان کرمان – شهر کرمان
باغ عمارت بیگربیگی – استان کرمان – شهر کرمان
باغ چشمه بلقیس و برج تاریخی – استان کهگیلویه – شهر کهگیلویه
باغ فلاحت (ایستگاه کشاورزی) – استان لرستان – شهر خرم آباد
باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن – استان مازندران – شهر رامسر
باغ چهلستون – استان مازندران – شهر بهشهر
باغ چهلستون واقع در شهرداری بهشهر – استان مازندران – شهر بهشهر
باغ مشیر رحیم آباد – استان یزد – شهر یزد
باغ روآب بناهای موجود در آن – استان یزد – شهر یزد
باغ عبدالرحیم خان و بناهای موجود در آن – استان یزد – شهر یزد
باغ مشیر و بناهای موجود در آن – استان یزد – شهر یزد
باغ تینو – استان یزد – شهرستان بافق
باغ گلشن – استان یزد – شهرستان طبس
باغ پهلوان پور – استان یزد – شهرستان مهریز
باغ دولت آباد – استان یزد – شهر یزد
